در نشست «شاهزاده روم» مطرح شد: «این فیلم، پیشرو است»

در نشست «شاهزاده روم» مطرح شد

«این فیلم، پیشرو است»

یک استاد دانشگاه معتقد است: «شاهزاده روم» فیلمی پیشرو است و سینمای انیمیشن مدیون آن است.

به گزارش ایسنا، جلسه نقد و بررسی انیمیشن «شاهزاده روم» شامگاه گذشته 6 دی ماه در سالن آمفی تئاتر فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

در این جلسه هادی محمدیان نویسنده و کارگردان،‌ حامد جعفری تهیه‌کننده، ناصر گل محمدی استاد دانشگاه و محمدعلی صفورا استاد دانشگاه حضور داشتند و ضمن صحبت درباره فیلم به پرسش‌های حاضران پاسخ دادند.

هادی محمدیان، کارگردان انیمیشن سینمایی «شاهزاده روم»در این نشست گفت: «شاهزاده روم» توسط گروه هنرپویا تولید شده است.از زمان همکاری اعضای این گروه با یکدیگر که به سال‌ها قبل بازمی‌گردد، همیشه دوست داشتیم یک انیمیشن سینمایی تولید کنیم اما ما منتظر ماندیم تا تجربه‌ کافی را به دست آوریم. در ابتدا ایده‌های بسیاری برای ساخت یک فیلم سینمایی مطرح بود ولی در نهایت قصه «شاهزاده روم» تصویب شد.

وی افزود: تاکنون مردم استقبال خوبی از «شاهزاده روم» کرده‌اند که شاید در آغاز کار قابل پیش‌بینی نبود. ما پروسه تولید فشرده‌ای برای تولید این انیمیشن داشتیم که به دلیل وجود محدودیت‌هایی بود که با آن مواجه بودیم.«شاهزاده روم» در بخش دولتی مورد حمایت قرار نگرفت و کاملا خصوصی ساخته شد که این بزرگترین محدودیت را برای ما ایجاد کرد. چون بودجه ما محدود بود پس باید بهینه و به صرفه کار می‌کردیم.

کارگردان «شاهزاده روم» در ادامه تاکید کرد: ما فیلمنامه را در زمانی حدود 2.5 ماه نوشتیم، دکوپاژ کردیم و استوری برد آن را کشیدیم. پس از آن طراحی کارکترها و فضا، مدلسازی و انیمیت را انجام دادیم. در زمان پس تولید هم از چهره‌های شناخته شده سینما استفاده کردیم. تیم تولید ما جمعا حدود 105 نفر بودند که برای این پروژه شبانه روز زحمت کشیدند.

محمدیان در ادامه گفت: با وجود اینکه تلاش‌های فراوانی شد تا «شاهزاده روم» یک گام رو به جلو در عرصه انیمیشن سازی کشور باشد اما باید بگویم که این انیمیشن سینمایی، تمام پتانسیل انیمیشن‌سازی ایران نیست. ایران توانایی ساخت آثاری بهتر از «شاهزاده روم» را هم دارد. این تمام تلاش ما بود اما تمام توانایی ما نیست. اگر در پروژه‌های بعدی با محدودیت‌های مالی و زمانی اینچنینی در گیر نباشیم، مطمئن باشید با تجربه‌ای که ما کسب کردیم آثاری خیلی بهتر از این تولید می‌شود.

وی تصریح کرد: اولین کاری که ذهن مخاطب در مواجهه با «شاهزاده روم» انجام می‌دهد، مقایسه آن با انیمیشن‌های خارجی است. این موضوع خیلی خوب است که ما را با آثار روز دنیا مقایسه کنند اما باید به این نکته هم توجه کرد که این انیمیشن 15 ماهه و با هزینه 2 میلیارد تومان تولید شده است که در برابر ارزان ترین انیمیشن‌های سینمایی جهان که با هزینه 10 میلیون دلار و حداقل در 4 سال ساخته می‌شوند،رکوردی بزرگ است.

کارگردان انیمیشن «شاهزاده روم» در ادامه گفت: رشته تحصیلی من گرافیک است. من به خاطر انیمیشن‌سازی و سینما وارد دانشگاه شدم و گرافیک را چون نزدیکترین رشته به انیمیشن بود انتخاب کردم. در طی سال‌ها در دانشگاه با نظریات بسیاری در مورد انیمیشن آشنا شدم اما کار کردن در یک گروه انیمیشن سازی به من یاد داد که چگونه از تئوری‌هایی که خوانده‌ام استفاده کنم و فیلم بسازم. ما در انیمیشن در حال ساختن بنایی هستیم که پی آن هنوز در ایران کنده نشده است.

محمدیان اضافه کرد: ما در طراحی کاراکتر در ایران مشکل بزرگی داریم زیرا اکثر طراح‌های ما کپی کار خارجی شده‌اند. سیر نقاشی ما صنعتی نشده است. برعکس ما غرب سابقه بسیار زیادی در نقاشی و تصویرسازی دارد و توانسته این هنر را صنعتی کند. اکثر طراح‌های ما کپی کار شده اندو طراح کارکتری که کلیشه‌های ذهنش را کناربگذارد نداریم. ما روی همان موجی که از پروژه‌های خارجی شروع شده حرکت می‌کنیم.ما نتوانستیم طراحی کاراکتر شرقی انجام دهیم. طراحی شخصیتهایی که مختص خودمان باشد خیلی سخت است و نمی‌توان به راحتی به آن دست یافت.

وی افزود: بزرگترین موفقیت «شاهزاده روم»داشتن نقطه شروع و پایان بودن در یک زمان بندی مشخص است. در تولید انیمیشن سینمایی برای نسبت فن به زمان ارزش زیادی قائل می‌شوند. در فضای هنری ما به غلط چنین جا افتاده استکه باید مدت زمان زیادی وقت گذاشته شود تا یک اثر خوب تولید شود اما اگر بخواهیم اینگونه عمل کنیم هیچوقت نمی‌توانیم به سینمای صنعتی که با مخاطب در ارتباط است و بازدهی دارد برسیم. شاید ما طراح‌های کارکتری داشته باشیم که بتوانند در زمان یکسال پنج کاراکتر خیلی خوب و ایرانی را طراحی کنند ولی از آنها نمی توان در یک پروژه سینمایی استفاده کرد زیرا این کار به هیچ وجه به لحاظ زمان‌بندی بهینه نیست. در کمپانی های خارجی هم همینگونه است.

این کارگردان سینما در ادامه با اشاره به مشکلات دیگر سینمای انیمیشن در کشور گفت: داینامیک نیز یکی دیگر از مشکلات ما در این پروژه بود زیرا محل تلاقی هنر و تکنیک است.در دنیا برای این کار یک تیم حرفه‌ای و ویژه وجود دارد اما در ایران اینگونه نیست و هر هنرمند انیمیشن ساز باید متخصص داینامیک هم باشد. ما مشکل بزرگی داشتیم که چنین آدمی را چگونه پیدا کنیم. بعد از پروژه «شاهزاده روم» ما روی داینامیک خیلی سرمایه گذاری کردیم و مطمئنا در پروژه‌های بعدی این مشکل حل خواهد شد. در کار کوتاهی که پس از «شاهزاده روم» ساخته شد و بزودی معرفی می‌شود، می‌توان دید که این مشکل برطرف شده است.

محمدیان در ادامه با اشاره به فیلمنامه «شاهزاده روم» گفت: ما در این اثر قهرمانی داشتیم که نمی‌توانستیم با الگوهای کلاسیک قهرمانان آن را انطباق بدهیم. قهرمان در هر فیلمی باید ابتدا خاکستری باشد و در طول قصه و طی مراحل سفر به قهرمان تبدیل شود. ما در این فیلم با شخصیتی طرف بودیم که کمی از آن تاریخ بود و کمی هم نبود. ما دچار خود سانسوری بودیم تا مبادا فیلم اکران نشود. ما نمی‌توانستیم شخصیت اصلی را در قالب کلاسیک بگنجانیم. قهرمان قصه ما باید منفعل می‌بود تا از اجازه اکران محروم نمی‌شد. برای همین ما خرده پیرنگ‌ها را به فیلم‌نامه اضافه کردیم.

وی تاکید کرد: ما دوست داشتیم «شاهزاده روم» به گونه‌ای به مخاطبان معرفی نشود که فکر کنند یک اثر مذهبی بی‌کیفیت و کسل کننده است. وقتی قرار باشد یک انیمیشن سینمایی ساخته شود که مخاطب آن را بپسندد کار خیلی سخت می‌شود و اگر داستانی انتخاب کنیم که تاریخی و مذهبی باشد این سختی دوچندان است. من تجربه بزرگی از تماشای «شاهزاده روم» در کنار مردم در سینماها به دست آوردم که پیش از این نداشتم. سینمای رئال ایران دهه‌های مختلف فیلم ساخته تا به این جایگاه رسیده اما تعداد آثار سینمای انیمیشن ایران به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. ما نیاز به زمان داریم تا در محتوا و فیلم نامه متبحر شویم.مانیاز داریم خودمان را در این زمینه تقویت کنیم.

حامد جعفری، تهیه‌کننده «شاهزاده روم» درخصوص انجام مراحل رندر این اثر گفت: قسمت اصلی رندر «شاهزاده روم» توسط سوپر کامپیوتر دانشگاه شریف انجام شد. 30 درصد از رندر هم در رندرفارم‌های صدا و سیما، سازمان اوج و مرکز هنرهای رقومی بسیج انجام شده است. ما با محدودیتهای زیادی در رندرفارم‌ها مواجه بودیم و برای همین نتوانستیم به کیفیت 4K که از ابتدا در نظر داشتیم دست یابیم. حجم فایلهای ما که باید پردازش می‌شد حدود 100 ترابایت بود و برای همین نمی‌توانستیم با هزینه و سرعت اینترنت ایران از رندرفارم‌های خارجی استفاده کنیم تا کیفیت را بیش از این بالا ببریم.

وی افزود: درکشور ما بیشتر نهادهایی که باید حامی انیمیشن سازی و سینما باشند خودشان علاقمند به تولید هستند و به همین دلیل بخش زیادی از بودجه‌ای که در اختیار دارند صرف حقوق کارمندان و دست اندرکارانی می‌شود که می‌خواهند پروژه‌ها را تولید کنند. گاهی بزرگترین اختلاس‌ها در همین شرکت‌های انیمیشنی اتفاق افتاده است. آنها پروژه‌هایی شروع می‌کنند که با هزینه‌های میلیاردی هیچوقت به پایان نمی‌رسد. علت تعطیل شدن این شرکت‌ها هم همین است.ما برای پیشرفت انیمیشن به میان بر نیاز داریم.

تهیه‌کننده «شاهزاده روم» در ادامه گفت: ما به عنوان یک شرکت انیمیشن سازی برای جذب سرمایه باید به بخش خصوصی ثابت می‌کردیم که می‌توان انیمیشنی تولید کرد که هزینه‌های خود را برگرداند. من در 140 پروژه تهیه‌کننده بوده‌ام. به نظر من پروژه‌ای که در مدت زمان تعیین شده تمام شود 10 نمره را برای قبولی می‌گیرد و 10 نمره باقی مانده برای کیفیت است. پروژه‌ای که در مدت معین شده به پایان نرسد مردود است. ما برای تولید «شاهزاده روم» با مشکلات مالی و در نتیجه زمانی رو به رو بودیم و برای همین ناچار شدیم از یک سری از خواسته‌هایمان در کیفیت عبور کنیم تا کار را در مدت معلوم به پایان برسانیم.

جعفری اضافه کرد: برای این پروژه هیچ دستگاه دولتی و نهاد فرهنگی به ما پول نمی‌داد. حتی موردی داشتیم که راضی شدند 100 میلیون تومان به ما قرض بدهند اما در ادامه می‌خواستند چک ما را برگشت بزنند و ما سریعا پولشان را پس دادیم. دوستان ما برای تولید این اثر کمال گرا بودند ولی ما محدودیتهایی داشتیم.

ناصر گل محمدی، از اساتید دانشگاهی رشته انیمیشن در ایران با اعلام تبریک به تیم تولید انیمیشن «شاهزاده روم» گفت: این اتفاق مبارکی است در عرصه انیمیشن کشور ما که نیاز به گفتگوهای فراوان دارد و امیدواریم فتح باب شود برای کارهای آینده.ما مدرسه‌ای به این اثر نگاه می کنیم پس یا باید تعریف کنیم یا باید نقد کنیم. همه خوشحال هستند که این فیلم ساخته شده است. از «شاهزاده روم» باید تقدیر و تمجید کرد اما باید دلایل علمی آن را هم گفت.

وی افزود: آنچه که مردم نمی‌دانند و فیلم را برجسته می‌کند مربوط به عقبه‌ای است که از دوستان در ذهن داریم.زمانی که اولین انیمیشن‌ها در ایران ساخته می‌شد. گربه‌های اشرافی روی پرده اکران بود و ما آرزو داشتیم اساتیدی داشته باشیم تاانیمیشن را به ما بیاموزند.از آن زمان تابه حال فاصله کمی به سرعت طی شده است. استعدادهای جوان به سرعت این دوی ماراتن را می‌گذرانند و یک ادای دین در آثارشان هویداست و از این منظر کارهایشان مهم هستند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: حُسن دیگر کار هنرمندان ایرانی در این است که متفاوت از کارهای غربی هستند و فکر نمی‌کنند که دارند کار اقتصادی انجام می‌دهند.آنها ادای دین می‌کنند.این بسیار دشوار است که روی موضوعات امام زمان و اولیاء کار کنیم و یک کار کلیشه‌ای نسازیم. زمانی که درباره فن انیمیشن صحبت می‌کنیم باید بگوییم در رندرینگ، مدلینگ و حرکت بافت‌ها و مفصل‌ها خیلی قوی شده‌ایم.اما سینما یک زبانی دارد به نام سینما لنگوییج که باعث اختلاف در ساختارها است. متاسفانه در این بخش هنوز مشکلات زیادی داریم که این فیلم هم از آن رنج می برد.

گل محمدی گفت: ما باید به این فکر کنیم که آیا شوخی به ساختار یک فیلم شاعرانه می‌خورد یانه؟یا زمانی که داستان لازم دارد آن را بسط و گسترش داده‌ایم؟ برای جذابیت فیلم نباید به شوخی‌هایی دست بزنیم که در داستان مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. این بحث‌ها هم فنی است و مربوط به فیلمنامه است که دوستان انیمیشن‌ساز ما در این بخش به کار بیشتری احتیاج دارند. در انیمیشن های بلند شخصیت اصلی متحول می‌شود و کامل می‌شود ولی در این انیمیشن تصویر تنها گفتگوها را همراهی می‌کند.

وی اضافه کرد: سینمای انیمیشن‌ ژاپن به این نتیجه رسیده است که آنچه باعث حیات و تداوم آثارشان می‌شود زبان سینمایی قوی است که با ساده ترین تکنیک‌ها انیمیشن سازی همراه است. ماهم نیاز داریم به آن سمت حرکت کنیم.

این استاد دانشگاه گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای اولین بار 2 سال قبل از انقلاب آموزش انیمیشن سازی را شروع کرد. بعد از انقلاب فرهنگی هم در سال 92 دانشگاه سینما و در سال 72 دانشگاه هنر فوق لیسانس این رشته را تاسیس کرد. در ابتدا بچه‌هایی که درس می‌خوانند حتی می‌ترسند سراغ کارحرفه ای بروند. از آن طرف کسانی که کار حرفه‌ای می‌کنندکمتر نیاز به دوره‌های اکادمیک را حس می‌کنند. این وسط خطاهای بزرگ دیده می‌شود که مثلا افراد نمی‌دانند کاراکتر در سیلوئت است که دیده و فهمیده می‌شود.

گل محمدی گفت: در فیلم «شاهزاده روم» عرب‌ها و رومی‌ها همه مثل هم راه می‌روند و انگار فقط لباس آنها عوض شده است.آن چیزی که کاراکترهای ما را ملی و بومی می‌کند مزه آن است . مثلا با دیدن هر شخصیتی متوجه می‌شویم برای کدام کشور است. آنجاست که باید حس کاراکتر را جست و جو کنیم. باید کاراکترها از کلیشه فاصله بگیرند. متاسفانه رفرنس تصویر بچه‌های ما غربی شده است. حتی در فضاسازی‌ها هم گرفتار این مشکل هستیم. فضاسازی های ماهم دچار تناقض است و درست تعریف نشده است.

وی در پایان گفت: به نظر من رابطه فیلم نامه نویس و کارگردان بسیار مهم است.مثلا سکانس زلزله برای ما وهم انگیز نیست. این اشکال دکوپاژ است. اصلا وهم انگیز بودن زلزله دیده نمی‌شود. مثلا فسق و فجور روم باید دیده شود تا پاک دامن بودن ملیکا دیده شود. فسق و فجور با جشن اشتباه گرفته شده است. می‌توانست ستم و ظلم و فضای تاریک هم وجود داشته باشد. یکی از اتفاقاتی که در انیمیشن ما اتفاق افتاده است اینست که آدم‌ها برسر جای خودشان یخ شده‌اند و تکان نمی‌خورند و پویایی 3D MAX دیده نمی‌شود. اینها نیاز به رابطه فیلم نامه نویس و کارگردان است که باید اتفاق بیفتد. با همه اینها از ارزش «شاهزاده روم» کم یک آثار خیلی خوب ایرانی است کم نمی‌شود.

در ادامه محمدعلی صفورا، یکی دیگر از اساتید دانشگاه گفت: انیمیشن «شاهزاده روم» شروع خوبی در تولیدات انیمیشن سینمایی ایران است.هر چه در تلویزیون ساده‌سازی مدنظر است انیمیشن سینمایی باید یرعکس بزرگتر و عظیم تر باشد. تیم ورک یکی از مهمترین بخشهای کار سینمایی انیمیشن است. در هر فیلم حدود چند صد نام در تیتراژ بالا می‌اید و این یعنی عوامل حرفه‌ای در جنبه‌های و پوزیشسن‌های مختلف در کنارهم قرار گرفته اند تا از همه جنبه‌ها یک کار استاندارد ببینیم.در ایران پروژه‌های مختلفی کارشده که از نظر کیفی مختلف بوده اند.اول از همه بگویم که دوستان یک فیلم مذهبی خوب ساخته‌اند که متفاوت از کلیشه‌های رایج است و مخاطب پای آن می نشیند و دیدنش برای او جذاب است. ما در این سال‌ها به ندرت اثری دیده ایم که جذبش شویم و پیام مذهبی آن را دریافت کنیم. اما خوشبختانه نقطه قوت این فیلم این موضوع است که پیام مذهبی آن کاملا درک می‎شود.

وی افزود: البته ما هنوز با استاندارد سینمای دنیا فاصله داریم ولی اتفاقات خوبی تاکنون افتاده است. از طراحی کاراکتر گرفته تافضا و انیمیت‌ها و رندر و خروجی که تبدیل به تصویر شده اتفاق خوبی است. سینمای انیمیشن ایران توانسته یک پله به جلو برود.در جزییات هنوز راه درازی در پیش است تا به کار استاندادرد برسیم.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: در بین نرم افزار و سخت افزار یک میان افزار قرار دارد که این میان افزار تکنیسین‌های ما هستند. خیلی اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده است. هرچه کار بزرگتر باشد باید تمام جنبه‌ها قوی‌تر باشد. رسیدن به تولید سینمایی نیاز به سابقه عظیم دارد تا در همه جنبه‌ها درست باشیم. پیکسار که یک شبه پیکسار نشده است.نباید عجله کرد.سبک انیمیشن ایران میتوانست جهانی شود که به خاطر وقفه 10 ساله ای که در زمان جنگ در ان افتاد این مهم انجام نشد.

صفورا گفت: باتوجه به زمان کم تولید کار باید بگویم باید که کار عالی است. اما باید عظیم و بزرگ بودن باید در پروسه زمانی درست اتفاق بیفتد. نباید انیمیشن سینمایی 2 ساله ساخته شود. باید بیشتر از 2 سال روی انیمیشن کار شود. سینما یعنی جزییات، تمام صحنه‌ها باید مقدمه چینی شود که در جلوه‌های ویژه, بازی‌ها و ...باید به آن برسیم.این فیلم در سینمای ایران پیشرو است و اگر وقت بیشتری گذاشته می‌شد با کیفیت‌تر می‌شد.

وی در پایان گفت: این فیلم انیمیشن ایران را مدیون خودش کرده اما در فیلم‌نامه و کارگردانی برای کارهای بعدی نیاز به بازنگری دارد چون می‌توانست جزییات و ساختاری دراماتیک بیشتری در کار وجود داشته باشد. ما نقد و تحلیل می‌کنیم فیلم را و در کنار فیلمساز هستیم.باید در فیلمهای بعدی پله‌های زیادی جلوتر رفته باشیم. متاسفانه در «شاهزاده روم» قصه کند است و پیش نمی‌رود و لحن فیلم مونوتن است. قصه براساس صدا و حرف پیش می‌رود و برای این حرفها تصویر ساخته شده است.در بحث کار گردانی باید پرورش موضوع و جذاب کردن لحظات فیلم وجود داشته باشد.فیلم در تدوین هم کند است. می‌توانست کوتاه تر باشد. سر و ته پلان‌ها کم وزیاد دارد. تیم باید درقسمت‌های کارگردانی باقدرت بیشتری وارد می‌شد.

این جلسه نقد و بررسی با پرسش و پاسخ بین میهمانان و مخاطبان ادامه یافت و به پایان رسید.